Ile lat ma Karkonoski Park Narodowy? Historia w datach
Karkonoski Park Narodowy, utworzony 16 stycznia 1959 roku, w 2025 roku obchodzi swoje 66. urodziny. Choć ta data formalnie określa wiek parku, historia ochrony przyrody w Karkonoszach jest znacznie dłuższa i sięga setek lat wstecz. To opowieść o fascynacji surowym pięknem gór, rozwoju nauki i rosnącej świadomości, że ten unikalny ekosystem wymaga szczególnej troski.
Początki ochrony – zanim powstał Park
Idea ochrony karkonoskiej przyrody narodziła się wraz z rozwojem turystyki i badań naukowych. Już w XIX wieku dostrzegano wyjątkowe walory tych terenów, jednak pierwsze konkretne działania ochronne podjęto w okresie międzywojennym.
- 1933 – Na terenie Karkonoszy, które znajdowały się wówczas w granicach Niemiec, utworzono pierwsze rezerwaty przyrody. Objęły one najcenniejsze fragmenty gór, m.in. Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł Jagniątkowski, wodospady Szklarki i Kamieńczyka oraz tereny wokół Pielgrzymów. Był to pierwszy, kluczowy krok w stronę formalnej ochrony tego obszaru.
Kluczowa data: 16 stycznia 1959 – narodziny parku
Po II wojnie światowej, gdy Karkonosze znalazły się w granicach Polski, przyrodnicy i naukowcy kontynuowali starania o utworzenie parku narodowego. Ich wieloletnie wysiłki zakończyły się sukcesem na początku 1959 roku.
- 16 stycznia 1959 – Rozporządzeniem Rady Ministrów zostaje oficjalnie utworzony Karkonoski Park Narodowy. Początkowo jego powierzchnia wynosiła 5510 ha. Celem było zachowanie unikalnego w skali kraju krajobrazu wysokogórskiego, polodowcowej rzeźby terenu oraz swoistych ekosystemów z rzadkimi i endemicznymi gatunkami roślin i zwierząt. Park objął najwyższe partie Karkonoszy, ze Śnieżką jako centralnym punktem.
Rozwój i współpraca transgraniczna
Utworzenie parku było dopiero początkiem. Kolejne dekady przyniosły rozwój infrastruktury, intensyfikację badań naukowych oraz, co niezwykle ważne, nawiązanie współpracy z naszymi południowymi sąsiadami.
- 1992 – Karkonoski Park Narodowy, wraz ze swoim czeskim odpowiednikiem (Krkonošský národní park, KRNAP), zostaje wpisany na listę Transgranicznych Rezerwatów Biosfery UNESCO. Było to międzynarodowe potwierdzenie światowej rangi tego obszaru. Status ten podkreśla nie tylko unikalne walory przyrodnicze, ale także potrzebę harmonijnego łączenia ochrony natury z działalnością człowieka.
Nowe wyzwania i rozszerzenie granic
Koniec XX i początek XXI wieku to czas, w którym park dostosowywał się do nowych wyzwań, takich jak rosnąca presja turystyczna i zmiany klimatyczne. W tym okresie dwukrotnie powiększono jego granice, aby objąć ochroną kolejne cenne tereny.
- 1996 – Pierwsze znaczące powiększenie terenu KPN. Do parku włączono między innymi enklawę Góry Chojnik z ruinami zamku oraz obszar Wodospadu Szklarki. Powierzchnia parku wzrosła o około 371 hektarów.
- 1 stycznia 2016 – Kolejne rozszerzenie granic parku. Na mocy nowego rozporządzenia jego powierzchnia wzrosła do 5951,46 ha. Ochroną objęto cenne przyrodniczo górskie łąki i torfowiska w rejonie Jagniątkowa i Michałowic.
Najważniejsze daty w pigułce:
- 1933 – Utworzenie pierwszych rezerwatów przyrody w Karkonoszach.
- 16 stycznia 1959 – Formalne powołanie do życia Karkonoskiego Parku Narodowego.
- 1992 – Uzyskanie statusu Transgranicznego Rezerwatu Biosfery UNESCO wraz z czeskim KRNAP.
- 1996 – Powiększenie obszaru parku m.in. o Górę Chojnik i Wodospad Szklarki.
- 1 stycznia 2016 – Ostatnie rozszerzenie granic, ustalające obecną powierzchnię parku na 59,5 km².
Podsumowując, choć Karkonoski Park Narodowy ma formalnie 66 lat, jego historia ochrony jest znacznie bogatsza. To żywy organizm, który ewoluował od serii niewielkich rezerwatów do międzynarodowej rangi rezerwatu biosfery, nieustannie chroniąc jedno z najcenniejszych przyrodniczo miejsc w Polsce.