Obszar Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otuliny położony jest w Bieszczadach Zachodnich, które wg Kondrackiego (1998) zaliczane są do Beskidów Wschodnich, będących najbardziej na zachód wysuniętą częścią Karpat Wschodnich.

Według waloryzacji wykonanej dla polskich parków narodowych (Denisiuk i in. 1991), Bieszczadzki Park Narodowy osiąga bardzo wysoką ocenę i lokuje się na trzecim miejscu po Tatrzańskim i Pienińskim Parku Narodowym.

Walory przyrody sprawiają, że BdPN znajduje się w grupie kilku polskich parków narodowych dobrze znanych poza granicami kraju (Białowieski P.N, Biebrzański P.N, Bieszczadzki P.N, Tatrzański P.N.) i jest wymieniany w literaturze światowej w grupie najciekawszych parków europejskich.

Nie ulega wątpliwości, że BdPN wraz z otuliną to najcenniejsza ostoja ssaków i ptaków drapieżnych w Polsce i jedna z najcenniejszych w Europie. Jego atrakcyjność w skali międzynarodowej wynika przede wszystkim z występowania naturalnych ekosystemów karpackiej puszczy, z liczebnymi populacjami dużych ssaków roślinożernych i drapieżnych oraz ptaków drapieżnych. Na terenie Bieszczadów odnotowano 284 gatunki kręgowców, zaś w Bieszczadzkim Parku Narodowym 231 gatunków (1 bezżuchwowiec, 10 ryb, 11 płazów, 7 gadów, 144 ptaków, 58 ssaków).

Zasoby faunistyczne BdPN i otuliny, będące pochodną usytuowania geograficznego oraz zróżnicowania i stopnia naturalności biocenoz, posiadają szczególnie wysokie walory.

Osobliwością jest piętro połonin z interesującą wschodniokarpacką roślinnością oraz z centrami występowania rzadkich wysokogórskich gatunków zwierząt bezkręgowych. Wybitne walory BdPN i otaczających go dwóch parków krajobrazowych, przesądziły o utworzeniu w Bieszczadach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery “Karpaty Wschodnie”.
 

Bieszczadzki Park Narodowy położony przy granicy z Republiką Słowacką i Ukrainą obejmuje najciekawsze pod względem przyrodniczym i krajobrazowym pasma górskie Bieszczadów Zachodnich. Powstały w roku 1973 Park obejmował zaledwie 5 582,02 ha. Chronił wtedy jedynie niewielką część cennych przyrodniczo obszarów (głównie kompleks połonin z niewielkim obszarem przyległych lasów). W następnych latach Park czterokrotnie powiększano. W 1989 i w 1991 roku objęto ochroną znaczny obszar naturalnych lasów, a także kompleksy półnaturalnej roślinności nieleśnej. W 1996 i w 1999 roku Park powiększono o rozległe tereny łąkowe położone w dolinie górnego Sanu. Obecnie Bieszczadzki Park Narodowy zajmuje powierzchnię 29 201.06 ha.
W 1992 roku Bieszczadzki Park Narodowy stał się częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”. Składa się on obecnie z trzech części: polskiej (Bieszczadzki Park Narodowy i dwa otaczające go parki krajobrazowe: Ciśniańsko-Wetliński i Doliny Sanu), słowackiej (Park Narodowy Połoniny) oraz ukraińskiej (Użański Park Narodowy i Park Krajobrazowy Doliny Sanu). Obszar MRB „Karpaty Wschodnie podzielony jest na trzy strefy, w których obowiązują różne zasady ochrony. Po stronie polskiej obszar centralny jest odpowiednikiem obszaru ochrony ścisłej w BdPN, posiadającej najwyższe wartości przyrodnicze i priorytety ochronne. W strefie buforowej, prowadzi się ochronę aktywną ekosystemów (obszar ochrony częściowej w BdPN). Natomiast w strefie przejściowej (obydwa Parki Krajobrazowe) dozwolone są określone formy gospodarowania oraz turystyka pobytowa i rekreacja. W 1998 r. Bieszczadzki Park Narodowy został wyróżniony Dyplomem Europy, zaś w 2004 roku obszar ten stał się częścią ostoi ptasiej „Bieszczady” sieci Natura 2000.
Do najcenniejszych walorów tego obszaru zalicza się:
-osobliwy krajobraz z charakterystycznym układem pięter roślinno-klimatycznych,
-wysoką różnorodność gatunkową i fitocenotyczną z silnie zaznaczonym elementem wschodniokarpackim i wysokogórskim szczególnie w świecie roślin i bezkręgowców,
-naturalne biocenozy puszczańskie z fauną dużych drapieżnych ptaków i ssaków,
-połoniny ze swoistymi zbiorowiskami roślinnymi i florą;
-malownicze tereny dawnych wsi zwane „krainą dolin” z torfowiskami wysokimi i półnaturalnymi łąkami, pastwiskami, ziołoroślami i szuwarami.
Układ pięter klimatyczno-roślinnych w Bieszczadach ma swoisty charakter. Wyróżnić tu można: piętro pogórza (do 500 m n.p.m.), piętro regla dolnego (500-1150 m n.p.m.) oraz subalpejskie piętro połonin (do 1346 m n.p.m.). Brak tu zarówno piętra boru górnoreglowego jak i zarośli kosodrzewiny. Taki typ pionowego zróżnicowania roślinności rozpowszechniony jest szerzej w południowej, zakarpackiej części ukraińskich Karpat Wschodnich.
Różnorodność biocenotyczna i gatunkowa jest bardzo wysoka. Na dużych przestrzeniach występują naturalne zespoły leśne i połoninowe, którym towarzyszą liczne zbiorowiska roślinne o charakterze półnaturalnym porastające tereny dawnych wsi (tzw. kraina dolin). Lasy zróżnicowane na ponad 30 zbiorowisk o różnej randze porastają 78% powierzchni BdPN. Ekosystemy nieleśne krainy dolin (ponad 40 zbiorowisk) zajmują 17% ogólnej powierzchni, zaś połoniny odznaczające się największą różnorodnością (prawie 50 zbiorowisk) zajmują jedynie 6% obszaru Parku. Wiele zbiorowisk połoninowych i leśnych wykazuje wschodniokarpacki charakter rozmieszczenia np.: wilgotne zarośla olchy kosej, jaworzyna ziołoroślowa w odmianie wschodniokarpackiej, kwieciste ziołorośle połoninowe, wschodniokarpackie bliźniczysko połoninowe, traworośle wiechlinowo-śmiałkowe, traworośle trzcinnika leśnego.

Flora naczyniowa liczy około 800 gatunków. Z tej liczby 13 to endemity i subendemity wschodniokarpackie lub wschodnio-południowokarpackie (np. pszeniec biały, lepnica karpacka, przywrotnik turkulski, tojad wschodniokarpacki), 6 to gatunki wschodniokarpacko-bałkańskie (np.. chaber Kotschyego, fiołek dacki), zaś 11 to taksony wschodnie (np. olsza zielona, groszek wschodniokarpacki). Do najcenniejszych roślin spotykanych w Parku należą także taksony wysokogórskie (około 70 gatunków). Są to m.in.: zawilec narcyzowy, widłak alpejski, prosiennicznik jednogłówkowy, rojnik górski. 90 gatunków występujących na terenie BdPN to rośliny prawnie chronione, przy czym 81 objętych jest ochroną ścisłą. Udział gatunków synantropijnych jest stosunkowo niski (około 10%) co świadczy o wysokim stopniu naturalności flory.

Równie ciekawa i bogata jest grupa tradycyjnie zaliczana do roślin niższych. Występuje tu ponad 220 gatunków mchów, 112 wątrobowców, 31 śluzowców oraz ponad 800 gatunków grzybów i 505 gatunków porostów. Do najciekawszych należy grzyb boczniak wetliński (odgięta wetlińska), który stwierdzony był jedynie na terenie Bieszczadów.

Bieszczadzka fauna ma także wyraźne rysy wschodniokarpackie, oczywiście dotyczy to wyłącznie świata bezkręgowców, którego różnorodność szacowana jest na 5-6 tysięcy gatunków. Liczne gatunki endemiczne dla Karpat Wschodnich i Południowych można znaleźć wśród: pierścienic (dżdżownice), pajęczaków, chrząszczy, krocionogów-dwuparców, skoczogonków, ślimaków oraz w innych grupach systematycznych. Z terenu Parku opisano 11 gatunków bezkręgowców nowych dla nauki, które mają tutaj stanowiska pierwszego opisu tzw. locus typicus. Jako przykład można tu wymienić jętkę Rhithrogena wolosatkae opisaną z potoku Wołosatka w 1987 roku oraz chrząszcza z rodziny kusakowatych Xantholinus azuganus trellai opisanego w 1969 roku. Wśród bezkręgowców zamieszkujących lasy bukowe, należy wymienić chrząszcze związane ze starszymi drzewostanami o charakterze naturalnym takie jak: nadobnica alpejska, kozioróg bukowiec i wynurt oraz niektóre termofilne gatunki należące już do rzadkości faunistycznych Hoplia hungarica, H. praticola i Zacnik Gnorimus variabilis. W lasach występują również gatunki uznawane za relikty np. chrząszcze: Agrilus pseudocyaneus z rodziny bogatkowatych Buprestidae ujęty w polskiej Czerwonej Księdze oraz Xyloecus corticalis z rodziny goleńczykowatych Eucnemidae. Bogata jest również leśna fauna epigeiczna w której skład wchodzą liczne gatunki z rodzin kusakowatych Staphylinidae i biegaczowatych Carabidae tworzących w lasach wyspecjalizowane zespoły drapieżców i padlinożerców. W „krainie dolin” na szczególną uwagę zasługują stanowiska bezkręgowców ciepłolubnych, wśród których spotyka się wiele rzadkich gatunków należących głównie do rzędów: pluskwiaków, chrząszczy, błonkówek i motyli. Entomofauna potoków górskich w szczególny sposób wyraża specyfikę Bieszczadzkiego Parku Narodowego, gdyż własne w tych ekosystemach występuje wiele rzadkich i unikatowych form i gatunków (gatunki górskie, endemity, gatunki nowo opisane, gatunki „Czerwonej listy”). Szczególnym bogactwem odznaczają się rzędy jętek (64 gat.), widelnic (47 gat.) i chruścików (75 gat.).

Bieszczadzki Park Narodowy jest jedną z najcenniejszych w Polsce i Europie ostoi zwierząt. Odnotowano tutaj 224 gatunków zwierząt kręgowych w tym: 51 ssaków, 144 ptaków, 7gadów, 11 płazów, 10 ryb i 1 gatunek minoga). Teren ten jest stosunkowo licznie zasiedlany przez gatunki, które uznawane są za zagrożone lub rzadkie w innych częściach Europy. Występuje tu pełny komplet dużych i średnich drapieżników i kopytnych, związanych od wieków z lasami Karpat. Populacje niedźwiedzia, wilka, rysia i jelenia szlachetnego należą do najliczniejszych w kraju. Mniej licznie występują sarny i dziki, zaś nieregularnie pojawia się łoś. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku reintrodukowano w Bieszczadach żubry. Gatunek ten łatwo zaadaptował się do miejscowych warunków i obecnie populacja bieszczadzka liczy około 150 osobników. Od 1993 prowadzi się w BdPN udaną reintrodukcję bobra. W Parku prowadzi się również hodowlę zachowawczą starej rasy konia huculskiego. Dogodne warunki do życia znalazły tu rzadkie i zagrożone ptaki drapieżne (orzeł przedni, orlik krzykliwy, trzmielojad) oraz duże i średnie dziuplaki (puchacz, puszczyki, sóweczka, włochatka, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty). Na połoninach gnieżdżą się gatunki alpejskie: siwernika i płochacz halny. W Bieszczadach odnotowano prawie wszystkie krajowe gatunki gadów, przy czym dwa najrzadsze gatunki węży - wąż eskulapa i gniewosz plamisty występują w otulinie Parku. Najliczniejszymi przedstawicielami tej gromady zwierząt są żmije zygzakowate i jaszczurki żyworodne. W niewielkich zbiornikach wodnych często spotyka się kumaki górskie i traszki karpackie (endemit karpacki). W wilgotnych lasach bukowych żyją kontrastowo ubarwione salamandry. Bieszczadzkie potoki licznie zasiedlają strzeble potokowe, głowacze pręgopłetwe, objęte w Polsce ochroną gatunkową. Stanową one bazę pokarmową dla pstrąga potokowego, wydry i bociana czarnego.