Portal parkinarodowe.edu.pl powstał w ramach projektu pt. pt.: „Budowa wspólnej platformy wymiany informacji oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych”. Portal ten jest adresowany zarówno do pracowników parków i innych przedstawicieli służb ochrony przyrody w Polsce, którym ma służyć do wymiany poglądów i doświadczeń, jak i do szerszego kręgu osób zainteresowanych najcenniejszymi przyrodniczo obszarami w naszym kraju.

Opis projektu

Projektu pt.: „Budowa wspólnej platformy wymiany informacji oraz systemu szkoleń zawodowych w parkach narodowych”

Beneficjentem projektu realizowanego w okresie 1 lipiec 2009 r. – 31 grudzień 2011 r. była Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska (NFOŚ). Projekt współfinansowany był przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jego strategicznym celem była poprawa skuteczności funkcjonowania parków narodowych w wyniku podniesienia poziomu przygotowania zawodowego pracowników. Natomiast celami szczegółowymi było: 

• Podniesienie kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności ich praktycznego zastosowania przez pracowników parków narodowych, poprzez ich aktywny udział w organizowanych przedsięwzięciach edukacyjnych.
• Wykreowanie i wdrożenie systemu współdziałania parków narodowych w zakresie wymiany informacji i doświadczeń służących podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników.
• Stworzenie warunków sprzyjających realizacji (rozwijaniu) zainteresowań zawodowych pracowników parków narodowych.
• Zaktywizowanie pracowników poszczególnych parków narodowych do działań na rzecz wzajemnej wymiany wiedzy, myśli i idei oraz podejmowania wspólnych inicjatyw w zakresie edukacji ekologicznej, aktywnych form ochrony przyrody, rozwoju zrównoważonego, itp.
• Rozbudowa bazy wydawnictw własnych (wydawanie poradnika) i obcych (zakup literatury fachowej) w 23 parkach narodowych.

Głównym efektem realizacji projektu było podniesienie poziomu wiedzy wśród pracowników parków, m.in. na temat zasad zarządzania obszarami Natura 2000, biologii szczególnie cennych gatunków roślin zwierząt i grzybów, metod ochrony przyrody oraz nowatorskich sposobów prowadzenia działalności edukacyjnej, co wpłynęło na poprawę jakości i skuteczności podejmowanych przez parki działań. Ponadto, poprzez integrację pracowników z różnych parków, rozwiną się przepływ informacji i doświadczeń dotyczących skutecznych metod zarządzania parkami. 

W ramach projektu zaplanowano kilka wzajemnie uzupełniających się przedsięwzięć edukacyjnych, spośród których na szczególną uwagę zasługują:

Przeprowadzenie cyklu szkoleń w poszczególnych parkach narodowych

W ramach zadania przeprowadzono łącznie 184 szkolenia, po 8 w każdym z 23 parków narodowych. Tematyka szkoleń wynikała z aktualnych potrzeb poszczególnych parków i dotyczyła w szczególności następujących zagadnień: 

• praktyczne metody ochrony przyrody, 
• wdrażanie sieci Natura 2000, 
• obce i inwazyjne gatunki, 
• monitoring przyrodniczy, 
• narzędzia informatyczne w ochronie przyrody, w tym System Informacji Przestrzennej GIS,itp.

W szkoleniach brały udział osoby zajmujące się daną problematyką w parku. Szkolenia miały charakter jednodniowy i składały się z dwóch części: teoretycznej i praktycznej. Czas trwania pojedynczego szkolenia wynosił 5 godzin zegarowych, z półgodzinną przerwą na catering. Część teoretyczna prowadzona była w formie wykładu, z wykorzystaniem projekcji multimedialnych lub materiałów drukowanych. Część praktyczna polegała na zastosowaniu zdobytej wiedzy w konkretnych działaniach i w większości przypadków realizowana była w terenie. Zajęcia prowadzone były przez specjalistów z poszczególnych dziedzin, wyłonionych przez Zespół Zarządzający Projektem, w uzgodnieniu z dyrektorami parków narodowych. Każdy specjalista prowadzący szkolenie przygotował materiały szkoleniowe, które były wykorzystywane podczas szkolenia. Łącznie w szkoleniach wzięło udział 3775 osób.

Przeprowadzenie cyklu szkoleń w parkach narodowych przyniosło konkretny i zakładany efekt ekologiczny i edukacyjny. Na podstawie wyników ankiety dotyczącej szkoleń (przeprowadzonej w formule ex-ante i ex-post) można stwierdzić, że taka forma doskonalenia zawodowego była potrzebna i bardzo pozytywnie odbierana, zarówno przez samych uczestników szkoleń, jak i osoby nadzorujące szkolenia z ramienia parków. Przede wszystkim szkolenia wyraźnie wpłynęły na poziom wiedzy o przedmiocie szkolenia u zdecydowanej większości szkolonych. Przed szkoleniami średnio około 61% szkolonych oceniało swoją wiedzę na poziomie bardzo słabym lub słabym, a w 39% wiedza ta była dobra. Po zakończeniu szkoleń już tylko około 25% szkolonych uważała, że nadal ich wiedza na temat przedmiotu szkolenia jest bardzo słaba lub słaba, a poziom osób z dobrą wiedzą wzrósł do ponad 74%. Przez ponad 90% uczestników szkoleń były one uważane z bardzo atrakcyjne i pomocne nie tylko w poszerzaniu wiedzy, ale również w jej porządkowaniu. Większość szkolonych osób uznała, że potrafi wykorzystać nabytą wiedzę w praktyce, co zapewne wpłynie na poziom i efektywność ich pracy. 

Zdecydowana większość uczestników szkoleń uważa również, że stopień trudności przekazywanego materiału był odpowiednio dobrany, a osoby prowadzące szkolenia były bardzo dobrze przygotowane. Wskazuje to na poprawny dobór przez Zespół Zarządzający Projektem kadry szkoleniowców. 

Należy założyć że podniesienie poziomu wiedzy uczestników szkoleń będzie skutkować poprawą efektywności działań służb parków narodowych na rzecz ochrony przyrody i rozwoju zrównoważonego.

Przeprowadzenie warsztatów dla wybranych grup pracowników parków narodowych

W ramach zadania zorganizowano 8 dwudniowych warsztatów dla pracowników parków narodowych, w tym: 2 dla pracowników działów edukacyjnych, 2 dla pracowników działów naukowych i osób odpowiedzialnych za monitoring przyrodniczy, 2 dla działów turystyki i 2 dla działów ochrony przyrody i krajobrazu. Warsztaty poświęcone były omówieniu wspólnych dla wszystkich parków problemów związanych z ich praktycznym funkcjonowaniem. Obejmowały one następujące zagadnienia:

• Proces inwestycyjny na obszarach parków narodowych i obszarach Natura 2000 w świetle zasad postępowania w sprawie określenia uwarunkowań środowiskowych i postępowania administracyjnego - w praktyce", zorganizowane w Słowińskim PN w dniach 17-18.09.2009 r. 
• Sieć Natura 2000 a ochrona przyrody w parkach narodowych" zorganizowane w Biebrzańskim PN w dniach 02-04.11.2009 r.
• "Turystyka w parkach narodowych a zadania ochronne" zorganizowane w Magurskim PN w dniach 05-06.11.2009 r.
• "Ekspozycje przyrodnicze w parkach narodowych, edukacja osób niepełnosprawnych i udostępnianie terenów parków", zorganizowane w Ojcowskim PN w dniach 10-12.12.2009 r.
• "Nauka i monitoring w parkach narodowych", zorganizowane w PN Ujście Warty w dniach 27-28.05.2010 r.
• "Budowanie wizerunku parków narodowych przez edukację i turystykę", zorganizowane w PN Bory Tucholskie w dniach 10-11.06.2010 r.
• "Jak zarządzań ruchem turystycznym w parkach narodowych i na obszarach Natura 2000" zorganizowane w Karkonoskim PN w dniach 24-25.06.2010 r.
• "Organizacja badań naukowych i monitoringu w parkach narodowych - teraźniejszość i perspektywy", zorganizowane w Wigierskim PN w dniach 07-08.09.2010 r.

W każdym spotkaniu wzięło udział 50 osób, w tym pracownicy parków, członkowie Zespołu Zarządzającego Projektem oraz zaproszeni goście. Obok referatów wprowadzających, warsztaty miały charakter "burzy mózgów", a ich efektem było wypracowanie propozycji skutecznych rozwiązań w zakresie podejmowanych problemów. Dało to możliwość swobodnego wypowiadania się wielu osobom, ścierania się różnych poglądów, porównywania różnych metod działania. 

Warsztaty prowadzone były przez specjalistów z poszczególnych dziedzin, wyłonionych przez Zespół Zarządzający Projektem.

Przeprowadzenie cyklu warsztatów dla pracowników parkach narodowych przyniosło konkretny i zakładany efekt ekologiczny i edukacyjny wyrażający się podniesieniem poziomu wiedzy i doświadczeń służb parkowych zajmujących wyżej wymienionymi dziedzinami.

Zorganizowanie ogólnopolskich sympozjów parków narodowych

W ramach zadania zorganizowano dwa sympozja dla pracowników parków narodowych poświęcone prezentacji dokonań poszczególnych parków narodowych w zakresie prowadzenia edukacji przyrodniczej (I sympozjum) i problemów wdrażania sieci Natura 2000 (II sympozjum). W każdym sympozjum wzięło udział po 80 osób. Pierwsze Ogólnopolskie Sympozjum Parków Narodowych odbyło się na terenie Wolińskiego Parku Narodowego, w dniach 25-27 września 2009 r. a jego tematyką była „Edukacja w parkach narodowych – dokąd zmierzamy, rola ośrodków edukacyjnych, aktywne formy przekazu i komunikacji”. Drugie sympozjum odbyło się 14-17.09.2010 na terenie Białowieskiego Parku Narodowego, a jego tematem przewodnim była „Sieć Natura 2000 a polskie parki narodowe”. 

Przeprowadzenie dwóch sympozjów dla pracowników parkach narodowych przyniosło konkretny i zakładany efekt ekologiczny i edukacyjny wyrażający się podniesieniem poziomu wiedzy i doświadczeń służb parkowych zajmujących wyżej wymienionymi dziedzinami.

Opracowanie i wydanie 4 numerów poradnika dla pracowników parków narodowych

W ramach zadania opracowano i wydano w formie elektronicznej w Internecie, 4 edycje poradnika dla pracowników parków narodowych. Zawierają one autorskie omówienia prowadzenia interesujących badań przyrodniczych, pomysły, propozycje i przemyślenia na temat działalności parków narodowych. W każdym numerze poradnika zamieszczane były informacje dotyczące najnowszych wydawnictw przydatnych dla służb parkowych. Poradnik dostępny u jest dla wszystkich zainteresowanych wzbogaceniem swojej wiedzy przyrodniczej na stronie Wigierskiego Parku Narodowego. 

Wydanie materiałów szkoleniowych

Materiały szkoleniowe w postaci prezentacji multimedialnych, przygotowywane przez wykładowców na poszczególne szkolenia, zostały zredagowane, opracowane graficzne i wydane na dwóch płytach DVD w nakładzie 130 egz. Płyty te zostały przekazane do wszystkich parków narodowych - po 5 egz. każda, i zasiliły zbiory biblioteczne. Pozostałe egzemplarze zasilił zbiory Beneficjenta projektu.

Zawarte na płytach prezentacje multimedialne dotyczące m.in. takich zagadnień jak: praktyczne metody ochrony przyrody, wdrażanie sieci Natura 2000, obce i inwazyjne gatunki, monitoring przyrodniczy, narzędzia informatyczne w ochronie przyrody, w tym System Informacji Przestrzennej GIS, itp., stanowią unikatową pomoc dydaktyczną, wzbogacającą wiedzę zarówno pracowników parków narodowych, jak również innych osób zainteresowane daną problematyką.

Uzupełnienie zbiorów bibliotecznych

Dla każdego parku narodowego została zakupiona literatura fachowa z zakresu ochrony przyrody, ekologii, edukacji ekologicznej i dyscyplin pokrewnych. Łącznie zakupiono 2093 pozycje, które zasiliły biblioteki poszczególnych parków.

Zbiory te stanowią cenną pomoc dydaktyczną, wzbogacającą wiedzę pracowników parków narodowych oraz innych osób korzystających ze zbiorów bibliotecznych parków. Stanowią również efektywne narzędzie służące podnoszeniu skuteczności działań na rzecz ochrony przyrody i rozwoju zrównoważonego.

Uruchomienie i prowadzenie portalu internetowego

W ramach zadania opracowano, wdrożono i prowadzono ogólnodostępny portal poświęcony polskim parkom narodowym: parkinarodowe.edu.pl. Jego podstawowym celem była promocja walorów przyrodniczych najcenniejszych obszarów kraju oraz działań podejmowanych przez parki narodowe dla ich ochrony. Niezależnie od powyższego portal zawiera moduł dedykowany wyłącznie do służb parkowych, stanowiąc narzędzie wymiany doświadczeń i opinii. W ramach prac związanych z administrowaniem portalu na bieżąco prowadzone były następujące działania:

• monitoring poprawności działania systemu zarządzania treścią,
• modyfikacja działania modułów, forum, galeria zdjęć, aktualności zgodnie ze zgłaszanymi przez kierownika projektu wnioskami,
• kwerenda aktualnych informacji zamieszczanych na stronach parkowych oraz ich publikowanie na portalu, 
• fotoedycja zdjęć przesłanych przez parki narodowe oraz przygotowanie ich do publikacji na portalu,
• wypełnianie treścią portalu innymi informacjami przesłanymi przez parki narodowe,
• pomoc techniczna w obsłudze działania portalu www,
• moderacja dyskusji na forum.

Zakłada się, że portal będzie sukcesywnie rozwijany także po zakończeniu projektu. Jako cenne źródło informacji o polskich parkach narodowych, portal stanowi efektywne narzędzie wzbogacania wiedzy społeczeństwa i wymiany doświadczeń służb parkowych. 

Umieszczenie informacji o projekcie i postępach w jego realizacji w Internecie

Opis projektu był sukcesywnie publikowany na stronie internetowej Wigierskiego Parku Narodowego. 

Opracowanie wyników badań ankietowych 

Podczas każdego szkolenia prowadzone były badania ankietowe (w formule ex-ante i ex-post), które miały wykazać, czy forma i jakość prowadzonych zajęć szkoleniowych była odpowiednia, czy zakres tematyczny szkoleń był przydatny oraz czy projekt wpłynął na poprawienie poziomu pracy pracowników parków i ich zaangażowanie w rozwiązywanie problemów parku. Niezależnie, badaniami objęto koordynatorów działających w poszczególnych parkach narodowych. 

Podsumowanie badań ankietowych zostało przeprowadzone dwukrotnie - w połowie trwania Projektu oraz po zakończeniu wszystkich szkoleń. Wyniki badań służyły ocenie przydatności i skuteczności podejmowanych działań w odniesieniu do założonych celów projektu i ich doskonaleniu (również dla przyszłych przedsięwzięć).

Monitorowanie realizacji projektu

Wybrane zadania edukacyjne realizowane w ramach projektu były monitorowane (kontrolowane) przez Zespół Zarządzający Projektem. Kontrole prowadzone były w dwóch wariantach: 1) kontrole organizacji i przebiegu wybranych szkoleń oraz 2) kontrole realizacji całego projektu w poszczególnych parkach narodowych. Zakres kontroli obejmował m.in. następujące elementy:

• stan dokumentacji oraz poprawność procedur związanych z organizacją szkoleń,
• stan oznakowania publikacji zakupionych w ramach Projektu,
• zamieszczenie informacji na temat Projektu w siedzibie Parku, 
• procedury aktualizacji informacji na stronach internetowych Parku oraz na portalu parkinarodowe.edu.pl,

 Wnioski z kontroli służyły podniesieniu efektywności prowadzonych działań edukacyjnych. 

Koordynacja organizacji projektu

Do zadań Koordynatora Organizacji Projektu należało między innymi: przygotowywanie we współpracy z parkami narodowymi strony technicznej organizowanych szkoleń, warsztatów i sympozjów oraz innych realizowanych działań edukacyjnych, udział w ustalaniu personelu szkoleniowego, monitorowanie realizacji projektu.

Kierowanie projektem

Do zadań Kierownika Projektu między innymi należało: formalne kierowanie jego realizacją, nadzór nad całokształtem działań merytorycznych, kontrolowanie zgodności realizacji projektu z harmonogramem rzeczowo-finansowym, sporządzanie raportów okresowych i raportu końcowego, udział w ustalaniu personelu szkoleniowego, monitorowanie realizacji projektu.

Obsługa księgowo-rachunkowa projektu 

Do zadań osoby odpowiedzialnej za prowadzenie księgowości projektu między innymi należało: prowadzenie ksiąg, weryfikacja formalna dokumentów finansowych, dokonywanie wypłat należności, sporządzanie sprawozdań finansowych.

Koordynacja zadań związanych z ochroną przyrody i krajobrazu 

Do Koordynatora zadań związanych z ochroną przyrody i krajobrazu między innymi należało: przygotowywanie we współpracy z poszczególnymi parkami narodowymi tematyki i sposobu prowadzenia szkoleń, warsztatów i sympozjów w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu, uzgadnianie we współpracy z parkami narodowymi składu osób prowadzących szkolenia z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu oraz udzielanie im niezbędnego wsparcia merytorycznego, zbieranie i analiza wniosków wynikających z prowadzonych szkoleń, warsztatów i sympozjów oraz sukcesywne przedkładanie Kierownikowi projektu propozycji mających na celu podniesienie poziomu merytorycznego podejmowanych działań edukacyjnych, monitorowanie projektu, nadzór merytoryczny oraz współudział w analizie materiałów szkoleniowych oraz badań ankietowych w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu, przygotowywanie sprawozdań z przeprowadzonych działań edukacyjnych.

Koordynacja zadań związanych z nauką i monitoringiem 

Do Koordynatora zadań związanych z nauką i monitoringiem między innymi należało: przygotowywanie we współpracy z poszczególnymi parkami narodowymi tematyki i sposobu prowadzenia szkoleń, warsztatów i sympozjów w zakresie nauki i monitoringu, uzgadnianie we współpracy z parkami narodowymi składu osób prowadzących szkolenia z zakresu nauki i monitoringu oraz udzielanie im niezbędnego wsparcia merytorycznego, zbieranie i analiza wniosków wynikających z prowadzonych szkoleń, warsztatów i sympozjów oraz sukcesywne przedkładanie Kierownikowi projektu propozycji mających na celu podniesienie poziomu merytorycznego podejmowanych działań edukacyjnych, monitorowanie projektu, nadzór merytoryczny oraz współudział w analizie materiałów szkoleniowych oraz badań ankietowych w zakresie nauki i monitoringu, przygotowywanie sprawozdań z przeprowadzonych działań edukacyjnych.

Koordynacja zadań związanych z edukacją i turystyką 

Do Koordynatora zadań związanych z edukacją i turystyką między innymi należało: przygotowywanie we współpracy z poszczególnymi parkami narodowymi tematyki i sposobu prowadzenia szkoleń, warsztatów i sympozjów w zakresie edukacji przyrodniczej i turystyki, uzgadnianie we współpracy z parkami narodowymi składu osób prowadzących szkolenia z zakresu edukacji i turystyki oraz udzielanie im niezbędnego wsparcia merytorycznego, zbieranie i analiza wniosków wynikających z prowadzonych szkoleń, warsztatów i sympozjów oraz sukcesywne przedkładanie Kierownikowi projektu propozycji mających na celu podniesienie poziomu merytorycznego podejmowanych działań edukacyjnych, monitorowanie projektu, nadzór merytoryczny oraz współudział autorski w analizie materiałów szkoleniowych oraz badań ankietowych w zakresie edukacji i turystyki, przygotowywanie sprawozdań z przeprowadzonych działań edukacyjnych.

Prowadzenie biura projektu

Na potrzeby prowadzenia projektu Zarząd Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, podejmując stosowną uchwałę, przeznaczył zamykane i stosownie oznakowane pomieszczenie wyposażone w podstawowe urządzenia biurowe. Pomieszczenie te stanowiło miejsce do pracy członków Zespołu Zarządzającego Projektem oraz miejsce gromadzenia dokumentacji.